İÇİNDEKİLER
ONSOZ........................................................................................................................v
Bolum 1
ÖRGÜTSEL ADALET ALGISI
- Özge ERBAY, Tülay TURGUT, Özgür BARIŞ
1.1. Giriş...................................................................................................................1
1.2. Adaletin Tanımı ve Temeli.................................................................................1
1.3. Orgutsel Adaletin Kavramsal Tarihi ve Gelişimi.................................................3
1.3.1. Reaktif-İcerik Odaklı Teoriler...................................................................4
1.3.2. Reaktif-Surec Odaklı Teoriler..................................................................4
1.3.3. Proaktif-İcerik Odaklı Teoriler..................................................................6
1.3.4. Proaktif-Surec Odaklı Teoriler.................................................................6
1.4. Orgutsel Adaletin Turleri.......................................................................................7
1.4.1. Dağıtım Adaleti .....................................................................................7
1.4.2. İşlem Adaleti..........................................................................................9
1.4.3. Etkileşim Adaleti .................................................................................10
1.5. Adalet Arayışını Arttıran Koşullar....................................................................11
1.6. Orgutsel Adaletin Kurumlardaki Diğer Dinamiklere Olan Etkileri.....................12
1.6.1. Orgutsel Adalet Algısı ve Sapkın Davranışlar.....................................13
1.6.2. Orgutsel Adalet Algısı ve Calışan Sağlığı ...........................................13
1.6.3. Orgutsel Adalet Algısı ve Performans .................................................13
1.6.4. Orgutsel Adalet Algısı ve Orgutsel Vatandaşlık Davranışı ..................14
1.6.5. Orgutsel Adalet Algısı ve Orgute Bağlılık ...........................................14
1.6.6. Orgutsel Adalet Algısı ve İş Tatmini ....................................................15
1.6.7. Orgutsel Adalet Algısı ve Orgute, Yoneticiye Guven ..........................15
viii Ö R G Ü T S E L D A V R A N I Ş
1.7. Yoneticiler İcin Oneriler...................................................................................16
1.8. Kaynaklar........................................................................................................18
Bolum 2
İŞYERİNDE AYRIMCILIK
Hazel AGUN
2.1. Giriş ................................................................................................................23
2.2. Onyargı, Kalıpyargı ve Ayrımcılık....................................................................24
2.2.1. Sosyal Kimlik ......................................................................................25
2.2.2. Sosyal Sınıflandırma...........................................................................26
2.3. Toplumsal Boyutuyla Ayrımcılık......................................................................27
2.4. Farklı Boyutlarıyla İşyerinde Ayrımcılık...........................................................28
2.4.1. Irk, Etnik Koken Ayrımcılığı.................................................................30
2.4.2. Cinsiyet Temelli Ayrımcılık...................................................................32
2.4.3. Yaş Ayrımcılığı.....................................................................................35
2.4.4. Engellilere Yonelik Ayrımcılık..............................................................36
2.4.5. Cinsel Yonelim Ayrımcılığı...................................................................38
2.5. Farklılıkların Yonetimi ve İnsan Kaynakları Uygulamaları...............................40
2.6. Kaynaklar........................................................................................................42
Bolum 3
YAŞLANAN NÜFUS, YAŞ AYRIMCILIĞI ve
İŞ GÜVENCESİZLİĞİ
Serkan PAKHUYLU
3.1. Giriş.................................................................................................................47
3.2. Yaşlanan Nufus ve Orgutsel Davranış............................................................49
3.3. Yaş Ayrımcılığı................................................................................................50
3.3.1. Yaş Ayrımcılığının Onculleri................................................................51
3.3.1.1. Sterotipler ........................................................................... 51
3.3.1.2. Goreli demografi, kariyer cizelgesi ve prototip uyumu....... 53
3.3.2. Yaş Ayrımcılığının Etkileri....................................................................54
3.3.3. Yaş Ayrımcılığı Duzenlemelerine Dunyadan Ornekler.........................55
3.4. İş Guvencesizliği.................................................................................................59
3.4.1. İş Guvencesizliği ile İlişkili Ozellikler....................................................61
3.4.2. İş Guvencesizliğinin Etkileri.................................................................62
3.4.3. İş Guvencesizliğinin Negatif Etkilerinin Azaltılması.............................64
3.5. Son Soz...........................................................................................................65
3.6. Kaynaklar........................................................................................................68
İ Ç İ N D E K İ L E R
G Ü M D E K İ K A V R A M L A R ix
Bolum 4
KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK
Çiğdem ÜÇLER
4.1. Giriş.................................................................................................................75
4.2. Kurumsal Sosyal Sorumluluk Kavramının Tanımı...........................................76
4.3. Kurumsal Sosyal Sorumluluk Kavramının Tarihsel Gelişimi............................79
4.4. Kurumsal Sosyal Performans Modeli..............................................................82
4.4.1. Kurumsal Sosyal Sorumluluk Alanları.................................................83
4.4.1.1. Ekonomik sorumluluk................................................................84
4.4.1.2. Yasal sorumluluk......................................................................84
4.4.1.3. Etik Sorumluluk........................................................................84
4.4.1.4. Hayırseverlik Sorumluluğu....................................................... 85
4.4.2. Sosyal Ogeler .....................................................................................87
4.4.3. Cevap Stratejileri ............................................................................................87
4.5. Kurumsal Sosyal Sorumluluğun İş Dunyasına Yansımaları............................88
4.6. Sonuc ............................................................................................................91
4.7. Kaynaklar........................................................................................................92
Bolum 5
İŞ – YAŞAM DENGESİ
Serkan EREBAK
5.1. Giriş.................................................................................................................95
5.2. İşi ve Yaşamı Dengede Tutabilmek.................................................................96
5.3 . İş ve İş Dışındaki Yaşam Ne Kadar Birbirinden Ayrı veya
Ne Kadar İc İce?.............................................................................................96
5.4. İlk Kimin Aklına Gelmiş?.................................................................................98
5.5. İş – Yaşam Dengesine Yardım Eden Uygulamalar..........................................99
5.6. İşteki ve İş Dışı Yaşamdaki Talepleri Karşılamak..........................................100
5.6.1. Bireyin Bu Dengeyi Kurması Yapısı Gereği
Daha da Zor Olabilir mi?....................................................................101
5.7. Bireyin Yaşadığı Bir Olumsuzluk Etrafındaki Herkesi Etkileyebilir.................102
5.8. İş – Yaşam Dengesini Oluşturmak İcin Gereken Bireysel Adımlar................103
5.9. Turkiye’de İş – Yaşam Dengesi.....................................................................104
5.10. Oneriler.........................................................................................................105
5.10.1. İnsan Kaynakları Birimine Oneriler....................................................105
5.10.2. Yoneticilere Oneriler..........................................................................106
5.10.3. Ust Duzey Yoneticilere Oneriler........................................................106
5.10.4. İlgili Devlet Kurumlarına Oneriler.......................................................107
5.10.5. Araştırmacılara Oneriler....................................................................107
İ Ç İ N D E K İ L E R
x Ö R G Ü T S E L D A V R A N I Ş
5.11. Yanlış Bilinenler.............................................................................................108
5.12. Kaynaklar......................................................................................................110
Bolum 6
İŞYERİNDE SAPKIN DAVRANIŞ
Sinem BULKAN
6.1. Giriş...............................................................................................................113
6.2. İşyerinde Sapkın Davranış Tanımı................................................................115
6.2.1. İşyerinde Sapkın Davranış İle İlgili On Bilgi ......................................115
6.2.2. İşyerinde Sapkın Davranış Tanımları.................................................117
6.2.2.1. Uyumsuz davranış...............................................................117
6.2.2.2. Sapkın davranış...................................................................117
6.2.2.3. Orgut kaynaklı saldırganlık...................................................118
6.2.2.4. Orgutsel kotu davranış.........................................................118
6.2.2.5. Anti-sosyal davranış.............................................................118
6.2.2.6. İşyerinde saldırganlık...........................................................119
6.2.2.7. Orgutsel misilleme davranışı................................................119
6.2.2.8. Uretkenlik karşıtı davranış....................................................120
6.2.3. İşyerinde Sapkın Davranışın Boyutları .............................................120
6.2.3.1. Sapkın davranışın aktoru......................................................121
6.2.3.2. Bilinclilik................................................................................121
6.2.3.3. Davranışın hedefi.................................................................122
6.2.3.4. Eylem....................................................................................122
6.2.3.5. Davranışın Sonucu...............................................................123
6.2.4. İşyerinde Sapkın Davranış Tipolojileri...............................................123
6.2.4.1. Uretime yonelik sapkınlık......................................................125
6.2.4.2. Mala yonelik sapkınlık..........................................................125
6.2.4.3. Politik sapkınlık.....................................................................125
6.2.4.4. Kişisel saldırganlık................................................................125
6.3. İşyerinde Sapkın Davranış’ın Onculleri.........................................................126
6.3.1. Bireysel Faktorler...............................................................................127
6.3.1.1. Demografik ozellikler............................................................127
6.3.1.2. Kişilik....................................................................................127
6.3.2. Sosyal ve Kişilerarası Faktorler ........................................................128
6.3.3. Orgutsel Faktorler .............................................................................129
6.3.3.1. Operasyonel ortam...............................................................130
6.3.3.2. Orgut kulturu........................................................................130
6.3.3.3. Orgut gorev yapısı ve dahiliyet.............................................130
6.3.3.4. Etik iş ortamı........................................................................130
6.3.3.5. Orgutsel adalet.....................................................................131
6.4. İşyerinde Sapkın Davranışı Onlemek............................................................131
6.4.1. Etik Bir Orgut Kulturu ve Liderlik Yapısı Oluşturmak.........................132
İ Ç İ N D E K İ L E R
G Ü M D E K İ K A V R A M L A R xi
6.4.2. Orgutsel Denetim ..............................................................................132
6.4.3. Etkili Personel Secimi........................................................................132
6.4.4. Eğitim Programları ve Kişisel Destek ................................................133
6.5. Kaynaklar......................................................................................................135
Bolum 7
İŞYERİ NEZAKETSİZLİĞİ
Güler İSLAMOĞLU
7.1. Giriş...............................................................................................................139
7.2. İşyeri Nezaketsizliği Tanımı...........................................................................143
7.3. İşyeri Nezaketsizliği ve Benzer Kavramlar....................................................144
7.4. Nezaketsizlik Kavramını Tanımlayıcı Ozellikler.............................................149
7.5. İşyeri Nezaketsizliğinin Yaygınlığı.................................................................150
7.6. İşyeri Nezaketsizliğinin Onculleri...................................................................151
7.6.1. Calışanlar icin Onculler......................................................................152
7.6.2. Kurumlar icin Onculler.......................................................................153
7.7. İşyeri Nezaketsizliğinin Sonucları..................................................................154
7.7.1. Calışanlar icin Sonuclar.....................................................................157
7.7.2. Kurum icin Sonucları..........................................................................159
7.8. Secici Nezaketsizlik.......................................................................................160
7.9. Kurumlar Ne Yapmalı?..................................................................................162
7.10. Kaynaklar......................................................................................................165
Bolum 8
ÖRGÜTSEL SESSİZLİK
Dilek Işılay ÜÇOK, Aylin DİNCER
8.1. Giriş...............................................................................................................173
8.2. Orgutsel Sessizliğin Tanımı...........................................................................175
8.3. Sessizlik Turleri.............................................................................................176
8.3.1. Kabullenici Sessizlik .........................................................................176
8.3.2. Korunmacı Sessizlik .........................................................................177
8.3.3. Korumacı Sessizlik ...........................................................................177
8.3.4. Fırsatcı Sessizlik ...............................................................................178
8.4. Orgutsel Sessizliğin Tarihsel Gelişimi............................................................179
8.4.1. İlk Dalga ............................................................................................180
8.4.2. İkinci Dalga .......................................................................................181
8.4.3. Mevcut Dalga.....................................................................................181
8.5. Orgutsel Sessizliğin Oluşumunda Rol Oynayan Etmenler............................182
8.5.1. Orgutsel Etmenler .............................................................................182
8.5.1.1. Kurumdaki adaletsiz uygulamalar........................................182
İ Ç İ N D E K İ L E R
xii Ö R G Ü T S E L D A V R A N I Ş
8.5.1.2. Sessizlik iklimi......................................................................183
8.5.2. Yonetsel Etmenler.............................................................................184
8.5.2.1. Yoneticilerin olumsuz geribildirim korkuları..........................184
8.5.2.2. Yoneticilerin ortuk inancları..................................................185
8.5.2.3. Yonetimin desteği.................................................................186
8.5.3. Bireysel Etmenler..............................................................................187
8.5.3.1. Gecmiş tecrubeler................................................................187
8.5.3.2. İzolasyon korkusu................................................................188
8.5.3.3. Kişilik ozellikleri....................................................................190
8.5.4. Kulturel Etmenler...............................................................................191
8.6. Orgutsel Sessizliğin Sonucları.......................................................................191
8.6.1. Orgutsel Duzeydeki Sonuclar............................................................192
8.6.2. Bireysel Duzeydeki Sonuclar.............................................................192
8.7. Oneriler.........................................................................................................193
8.8. Kaynaklar......................................................................................................195
Bolum 9
OTANTİK LİDERLİK
Hasan KARABAKKAL
9.1. Giriş...............................................................................................................199
9.2. Otantiklik ve Otantik Lider.............................................................................200
9.2.1. Neden Otantik Liderlik ......................................................................200
9.2.2. Otantik Liderlik ve Ozellikleri.............................................................202
9.2.2.1. Otantik Liderlik Ozelliği “Oz Bilinc”.......................................202
9.2.2.2. Otantik Liderlik Ozelliği “Değerler”........................................204
9.2.2.3. Otantik Liderlik Ozelliği “Guc-Şevk Birleşimi”.......................205
9.2.2.4. Otantik Liderlik Ozelliği “Destek Ekibini Oluşturma”.............207
9.2.2.5. Otantik Liderlik Ozelliği “İş-Ozel Hayat Ahengi”....................209
9.3. Kaynaklar......................................................................................................213
Bolum 10
İŞ’TE KENDİNİ YETİŞTİRME
Ömer Erdem KOÇAK
10.1. Giriş...............................................................................................................215
10.2. İş’te Kendini Yetiştirme: Tanım ve Kapsam...................................................216
10.2.1. Canlılık...............................................................................................219
10.2.2. Oğrenme............................................................................................219
10.3. Kendimi İş’te Nasıl Yetiştirebilirim?...............................................................219
10.4. Kendimi Yetiştirmem Ne İşe Yarayacak?.......................................................221
10.4.1. Yuksek Performans ve Olumlu Orgutsel Tutumlar Sağlar.................221
İ Ç İ N D E K İ L E R
G Ü M D E K İ K A V R A M L A R xiii
10.4.2. Sağlıklı Bir Hayat Sağlar....................................................................221
10.4.3. Başkalarının da Yetişmesini Sağlar...................................................222
10.4.4. Etkili Bir Yoneticilik Yapabilmeyi Sağlar.............................................223
10.5. İş’te Kendini Yetiştirmenin Benzer Kavramlarla İlişkisi..................................224
10.5.1. Calışmaya Tutkunluk ........................................................................224
10.5.2. Akış ...................................................................................................225
10.5.3. Psikolojik Dayanıklılık .......................................................................226
10.5.4. Ongunluk...........................................................................................226
10.5.5. Kendini Gercekleştirme.....................................................................227
10.5.6. Oznel Esenlik ....................................................................................228
10.6. İş’te Kendini Yetiştirmeyi Kolaylaştıran Etmenler..........................................229
10.6.1. Calışma Ortamının Etkisi...................................................................229
10.6.2. Bireysel Ozelliklerin Etkisi..................................................................232
10.7. Değerlendirme ve Oneriler............................................................................232
10.8. Kaynaklar .....................................................................................................234
Bolum 11
İŞYERİNDE MİZAH
Zeynep Merve ÜNAL
11.1. Mizahın Tanımı..............................................................................................239
11.2. Mizah Tarzları................................................................................................241
11.3. İşyerinde Mizah: Nedenleri ve Faydaları.......................................................245
11.4. Kurum Kulturu ve Mizah ...............................................................................248
11.5. Kulturlerarası İletişim ve Mizah.....................................................................250
11.6. Mizah ve Lider Yetkinliği................................................................................252
11.7. Sonuc ve Oneriler..........................................................................................253
11.8. Kaynaklar ....................................................................................................256
Bolum 12
İŞYERİNDE MUTLULUK
Yaprak KALAFATOĞLU
12.1. Giriş...............................................................................................................261
12.2. Mutluluğun Ceşitli Tanımları..........................................................................263
12.3. Mutlulukla İlişkili Teoriler................................................................................264
12.4. Mutluluğun Suresi.........................................................................................265
12.5. Calışan Mutluluğu.........................................................................................266
12.6. Mutlulukla İlişkili Kavramlar...........................................................................269
12.6.1. Calışmaya Tutkunluk ........................................................................269
12.6.2. Liderlik...............................................................................................270
12.6.3. Orgute Bağlılık...................................................................................271
İ Ç İ N D E K İ L E R
xiv Ö R G Ü T S E L D A V R A N I Ş
12.7. Oğrenilmiş Caresizlik ve Oğrenilmiş İyimserlik Modelleri..............................271
12.8. Calışan Mutluluğunda Kulturun Rolu.............................................................272
12.9. Calışan Mutluluğunun Kurumlara Etkisi........................................................274
12.10. Sonuc ve Oneriler.........................................................................................275
12.11. Kaynaklar......................................................................................................277
DİZİN.......................................................................................................................279